Znaczenie
folkloru
Dzisiaj postanowiłam skreślić kilka słów
na temat folkloru. Skłoniła mnie do tego pewna dyskusja w zupełnie innym
zakątku wirtualnego świata. Uznałam jednak, iż warto wspomnieć o tym
także tutaj.
Wszystkich zainteresowanych folklorem, regionalizmem i dziedzictwem niematerialnym zapraszam również na moją stronę "Dziedzictwo kulturowe", gdzie znajdziecie więcej tekstów na ten temat.
Czym jest folklor?
Czym właściwie jest folklor? Na to pytanie
próżno by szukać jednoznacznej odpowiedzi. Od XIX wieku usiłowano wprowadzić
definicję, która objęłaby jego znaczenie. Sprawy jednak nie ujednolicono do
dnia dzisiejszego.
Wyraz „folklor” wprowadził do nauki W.G.
Thomas w roku 1848. Słowo to oznaczało odrębną kulturę społeczną, jej swoisty
sposób mówienia, jej pieśni, opowiadania, wierzenia itp.
W Polsce było podobnie. Badania nad
folklorem rozpoczęły się w XIX wieku i stanowiły jeden z elementów walki o
zachowanie świadomości narodowej. Chyba pierwszym człowiekiem, który pochylił
się nad tą dziedziną był Hugo Kołłątaj, który przygotował pierwszy program badań.
Do popularyzacji przyczynili się jednak jego następcy, tacy jak: Oskar Kolberg,
Erazm Majewski, Lucjan Malinowski, Zorian Dołęga- Chodakowski, Jakub
Fankidejski i wielu, wielu innych.
Julian Krzyżanowski ukuł definicję, która
funkcjonuje do dziś. Otóż określił folklorystykę jako naukę zajmującą się
zjawiskami kultury umysłowej danej grupy społecznej. Nie jest ona jednak
jednolita, mieszczą się w niej bowiem „zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane
ze sobą ściśle, niekiedy bardzo stare, nawet przedchrześcijańskie, choć
schrystianizowane. Zwyczaje i obrzędy rodzinne i gromadzkie, o charakterze
duchowym bądź świeckim, mają wspólne podłoże zbudowane z wierzeń i przesądów, z
wyobrażeń i czynności o charakterze zazwyczaj magicznym, najwyraźniej chyba
postrzeganym w medycynie ludowej. Wszystko to jednak wiąże się ściśle ze
zjawiskami stanowiącymi kulturę artystyczną. Integralnym bowiem składnikiem
zwyczajów i obrzędów, obojętnie mięsopustnych, wielkanocnych, dożynkowych,
weselnych czy innych są pieśni, nieraz z tańcem połączone, oracje, gadki, a
nawet widowiska.” ( Słownik folkloru
polskiego pod red. J. Krzyżanowskiego, 1965)