To on sprowadzał zarazy – bóg Erra

 

Mariusz Matuszewski z Pixabay

Zarazy od tysięcy lat przynosiły śmierć i zniszczenie. W każdej kulturze pojawiało się więc bóstwo, które było odpowiedzialne za tak wielkie nieszczęście. Według mitologii babilońskiej za zarazy był odpowiedzialny bóg Erra (Irra).

 

Kim był Erra?

Erra (lub Irra) był jednym z najbardziej brutalnych i złowieszczych bóstw. Jako poddany Nergala niósł ze sobą zniszczenie. Uważa się go za boga chaosu, wojny, rzezi, zwiastuna zarazy oraz politycznego zamętu. To on stał w samym sercu zamieszek, nakłaniając ludzi do agresji i przemocy.  Jego niszczycielska siła przejawiała się również w plagach głodu.

 

Pochodzenie boga

Ojcem Erry był bóg nieba An, a jego żoną bogini Mami (Mamitum). Był tak blisko związany z Nergalem Panem Grasującym Nocą, że z czasem zaczęto go z nim utożsamiać. Potwierdza to choćby hymn do Nergala, w którym nazwany jest również imieniem Erra oraz tekst literacki „Nergal i Ereškigal”.

 

Poświadczenie w źródłach

         Po raz pierwszy pojawia się w źródłach z południowej Mezopotamii ok. 2390 – 2210 p.n.e. Wspomniany jest również w dwóch królewskich modlitwach: modlitwie króla Hammurabiego  oraz w modlitwie za króla Ur – Ninurty, a konkretnie w hymnie ku czci bogini Innany.

 

         Najdłuższym tekstem literackim, w którym występuje Erra jest poemat „Erra i Išum” z VIII wieku p.n.e. w wierszu bóg przejmuje władzę nad światem i pustoszy Babilonię zarazą. Sam tekst to niemal współczesne odzwierciedlenie tego, jakie skutki dla społeczeństwa ma wybuch przemocy. Jeden z wątków pokazuje, jak przemoc prowadzi do zakłócenia wszelkiego porządku i zniszczenia cywilizacji.

         W źródłach z Seleucid Uruk (ok. 305 – 64 p.n.e.) pojawiają się znaki zapowiadające zarazę, czyli nadejście Erry. Często pojawia się również zwrot, że „Erra pożre ziemię”. Tę jego funkcję potwierdza również neoasyryjska seria zaklęć mających wypędzać złe demony. Wśród nich opisany jest również Erra. Określa się go jako tego, który uderza w ludzi na ulicy i przynosi nieuchronną śmierć.

 

 

Miejsce kultu

Głównym miejscem kultu Irry (Erry) była świątynia E – meslam w mieście Kutha w Babilonii. W tym samym miejscu składano również ofiary Nergalowi.

 

 

Literatura:

 

Cagni, L., L'Epopea di Erra in Studi Semitici ,Rome 1969

Contenau G., Życie codzienne w Babilonie i Asyrii, Warszawa 1963

Devine A., Magia w tradycji starożytnej, Wrocław 2004

Gössmann P. F., Das Erra-epos Würzburg 1956

Horry R., Erra. Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses , Oracc and the UK Higher Education Academy, 2016

Zamudio R. J., El Poema de Erra, 1999

Saggs H.W., Wielkość i upadek Babilonii, Warszawa 1973