 |
| Domena publiczna |
Zajmując się procesami o czary zastanawiałam się, co tak naprawdę było przysłowiową iskrą, która rozpętała to szaleństwo. Oczywiście, miałam w pamięci słowa z „Księgi Wyjścia” Starego Testamentu: „Nie pozwolisz żyć czarownicy”. (Wj 22,17). To jednak był tylko punkt wyjścia; podobnie jak wielowiekowe ostrzeżenia ojców kościoła i biskupów, którzy grzmieli na tych, którzy zajmowali się magią, astrologią, a nawet ziołolecznictwem.
Jak się okazuje jednym z ludzi, którzy bezpośrednio przyłożyli rękę do zaostrzania kursu przeciwko czarownicom był papież, który sam bał się czarów i nawet oskarżył jednego z kardynałów o próbę zabicia go za pomocą magii.
Kim był przyszły papież?
Był to papież Jan XXII (7.08.1316 – 4.12.1334), a właściwie Jacques Duése, urodzony ok. 1244 roku w Cahors. Pochodził z bogatej, mieszczańskiej rodziny. Jako młody człowiek studiował prawo i teologię w Cahors oraz w Montpellier. Został duchownym. Najpierw był proboszczem kościoła św. Andrzeja w Cahors, a w 1289 roku wyjechał do Neapolu. Tam został doradcą króla Neapolu Karola Roberta. Dzięki jego protekcji awansował: najpierw na biskupa Fréjus, a później Awionionu. W 1311 roku w Vienne uczestniczył w pracach soboru. Brał też udział w procesie przeciwko templariuszom. Być może to klątwa rzucona przez ostatniego Wielkiego Mistrza Jacquesa de Molay tak bardzo zapadła mu w pamięć, że później bał się czarów i magii?
Na piotrowym tronie
Po śmierci papieża Klemensa V przez dwa lata nie było następcy. Skłóceni kardynałowie nie potrafili dokonać wyboru. Ostatecznie, po interwencji króla Francji Filipa V na konklawe w Lyonie (1316r.) wybrano 72 – letniego biskupa Jacquesa Duése, który przyjął imię Jana XXII. Chciał przenieść się z Awinionu do Rzymu, ale ostatecznie zrezygnował z tego pomysłu. Jako papież dokonał wielu reform w administracji i diecezjach, dał jednak również wyraz swoim lękom.
Powrót dawnych lęków
W 1317 roku aresztował biskupa Cahors Huguesa Gérauda i oskarżył go o próbę zamachu za pomocą czarów. Tego samego roku ogłosił bullę Spondent quas non exhibent divitias wymierzoną w alchemików. Od 1320 roku pracował już jednak nad kolejną, tym razem skierowaną przeciwko ludziom stosującym praktyki magiczne. Pomagało mu w tym kilku specjalistów, w tym dominikanin Augustyn Gazothus oraz franciszkanin Henryk z Caretto. Ta grupa ekspertów miała na celu określić kwalifikację praktyk magicznych, które dotąd traktowano jako wykroczenie. Prace zaowocowały kolejną bullą Super illius specula (Na wysokościach Tego) ogłoszoną w 1326 lub 1327 roku, która pozwalała inkwizytorom ścigać sprawców praktyk magicznych jako heretyków. W bulli po raz pierwszy podkreślono też, że praktyki magiczne mają źródło w działalności demonów.
Nie skupiam się tutaj na biografii papieża, choć jest ona bardzo ciekawa. Zachęcam do zapoznania się z jego życiem i działalnością.
Literatura:
Fischer-Wollpert R., Leksykon papieży, Kraków 1996
Gałuszka T., Magia jako factum haereticale. Wokół bulli Jana XXII „Super illius specula”, "Przegląd Historyczny", T. 97, 2006, z. 2
Kelly J. N. D., Encyklopedia papieży. Warszawa 1997
Mathieu-Rosay J. Prawdziwe dzieje papieży. Od królestwa niebieskiego do królestw doczesnych, Warszawa1996
Wiśniowski E., Czarownic procesy, w: Encyklopedia Katolicka, (pod red.) R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, t. III, Lublin 1989
Pope John XXII (ang.). Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-02-25].
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz