Fiołek

1.      Mity i legendy

Z tym skromnym, lecz niebywale pięknym kwiatem łączy się wiele mitów i legend.

Według greckiego mitu, fiołki powstały z oddechu Io- pięknej córki króla Argos Jasosa, która była kapłanką Hery i… kochanką jej męża boga Zeusa. Zazdrosna bogini zamieniła nieszczęsną dziewczynę w krowę, a na jej straży postawiła stuokiego Argosa. Z rozkazu Zeusa, Hermes zabił strażnika, lecz Hera nie zamierzała darować Io. Zesłała więc bąka, który ścigał krowę po wszystkich krajach. Zmęczona dotarła do Egiptu, gdzie odzyskała ludzką postać. Tam też urodziła Zeusowi syna- Epafosa, późniejszego władcę Egiptu, założyciela miasta Memfis. Io zaś utożsamiano tam z boginią Izydą.

Drugi mit związany jest z mitologią frygijską i pochodzi prawdopodobnie już z czasów prehistorycznych (znajdujemy w nim wiele zbieżności z hetyckim Telepinem, egipskim Ozyrysem, czy greckim Adonisem). Młody pasterz Attis był kochankiem i towarzyszem czczonej od tysięcy lat na Bliskim Wschodzie Wielkiej Macierzy Kybele- bogini wiosny, urodzaju, płodności i strażniczki zmarłych. Dotknięty obłędem pozbawił się męskości i zmarł. Z jego krwi wyrosły małe, fioletowe kwiaty. Bogini przywróciła Attisa do życia. W ten sposób stał się symbolem śmierci i zmartwychwstania, zaś kwiaty, które wyrosły z jego krwi, symbolami wiosny. Z tego powodu wieszano girlandy z fiołków na „drzewach Attisa”, czyli sosnach. 

W kolejnym greckim micie ponownie spotykamy fiołki jako kwiaty, które wyrosły z krwi bohatera. Tym razem jest nim Ajas Wielki, syn Telemona z Salaminy. Podczas walk o Troję dzielnością ustępował jedynie Achillesowi. Gdy ten zginął z ręki Parysa, wraz z Odyseuszem wywiózł ciało zmarłego z pola walki. Później stoczył pojedynek o zbroję herosa. Niestety, przegrał walkę z Odyseuszem. Za sprawą bogini Ateny popadł w obłęd i wybił stado owiec przekonany, że to achajscy wojownicy. Gdy oprzytomniał i uświadomił sobie, co uczynił, przebił się ze wstydu mieczem. Z jego krwi wyrosły fiołki (według niektórych wersji mitu- hiacynty). 

Był poświęcony Afrodycie i znienawidzony przez Persefonę. Stanowił nieodłączny atrybut bogini Ateny, muz, Plejad i Eurydyki. Utożsamiano go również z miastem Ateny, które zwano w literaturze „miastem wieńczonym fiołkami”.

W starożytnej Grecji wieńce z fiołków zakładano na głowy biesiadników. Wierzono, że uchronią przed upiciem się i migreną.

Jako, że fiołek w większości mitów wyrastał z krwi zmarłych bohaterów, stał się również symbolem śmierci. W starożytnym Rzymie obchodzono święto ku czci duchów zmarłych przodków, tzw. Violaria, podczas którego groby ozdabiano fiołkami.

Fiołki pojawiają się również w chrześcijaństwie. Według jednej z najstarszych legend pierwsze fiołki wyrosły u stóp ukrzyżowanego Jezusa. Zważmy, że kolor fioletowy związany jest z Męką Pańską.

Kolejna legenda o fiołkach łączy je ze świętą Finą z San Gimignano. Gdy zmarła w 1253 roku (w wieku piętnastu lat), na jej łożu wyrosły białe fiołki.

2.      Symboliczna mowa fiołka, podczas jego wręczania:

Nasza miłość jest dla innych tajemnicą.

Skromność nie pozwala mi żywić nadziei, obudź ją, proszę.

Moje uczucie jest wielkie.

            W zależności od koloru:

Biały: Moje uczucia są szczere, choć czasem skromność nie pozwala mi ich wyrazić słowami.

Podwójny: Podzielam twoje uczucia.

Szkarłatny: Myślę o tobie każdego dnia.

Różowy: Jeśli ze mną zostaniesz, obiecuję ci sielankę.

Niebieski: Będę ci zawsze wierny.

Wonny: Tęsknię za tobą, bez ciebie jest mi smutno.

Żółty: Ty wystarczysz mi do szczęścia.

3.      Symbolika

Skromność, pokora, ufność, niewinność, cnota, wierność, prawda, miłość- szczególnie matki i dziecka lub pary narzeczonych, szczęście, zaduma, cierpienie, piękno, przemijanie, czysta i stała miłość, szczerość, tajemnica, piękno, wiosna, zaduma, cierpienie, śmierć i zmartwychwstanie, przebudzenie się wiosny, żałoba

W astrologii: gwiazdozbiór i znak Barana

4.      Znaczenie we śnie:

Fiołek to najczęściej obietnica czystych i mistycznych radości, lub skrywana miłość.

5.      Przysłowia:

Skromny jak fiołek.

Miły jak fiołek na wiosnę.

Ma w głowie fiołki. (Mieć fioła na jakimś punkcie)

Literatura:

Coupal M., Sennik. 2200 haseł. Mitologiczna, psychologiczna i psychoanalityczna symbolika snów, Warszawa 2002

Dudziński P., Alfabet heraldyczny, Warszawa 1997

Dugan E., Urodzona czarownica, 2008

Haddenbach G., Sennik. Sny, nasze drugie życie, Warszawa 1997

Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 1990

Księga wróżb i horoskopów, Szczecin 1991

Mała encyklopedia kultury antycznej (praca zbiorowa pod red. Z. Piszczka), Warszawa 1990

Popko M., Religie Azji Mniejszej. w: Zarys dziejów religii, Warszawa 1988

Sikora I., Mowa kwiatów, 1992

Wernichowska B., Wasilenko A., Wróżby na każdy dzień, Warszawa 2004

oraz przekazy ustne zgodne z dawnymi tradycjami