 |
| Obraz: dadaworks z Pixabay |
Każdy region ma swoją gwarę i na szczęście nie została ona zapomniana. Na Ziemi Chełmińskiej nie brakuje słówek, które mogą sprawić trudność turystom z innych regionów. Zapraszam więc do zabawy w odgadywanie znaczeń niektórych słów.
Czym jest gwara?
Gwara to socjalna i terytorialna odmiana języka ogólnego. Jest od niego znacznie starsza, gdyż jej powstanie wiąże się z podziałami Polski plemiennej i piastowskiej oraz późniejszymi wpływami historycznymi, które pozostawiły swoje naleciałości, choćby germanizmy czy rusycyzmy. To wszystko należy do naszego dziedzictwa językowego, o które warto dbać i pieczołowicie przekazywać kolejnym pokoleniom.
Gwara chełmińska jest charakterystyczna, jednak nie będę pisała o jej szczegółach. Proponuję zabawę w odgadywanie znaczenia słów, które dla mieszkańców Ziemi Chełmińskiej są oczywiste, jednak innym mogą sprawić kłopot.
Czy znasz znaczenie tych słów?
1. Antrejka
2. Ańtop
3. Bana
4. Bebzun
5. Benedyja
6. Bety
7. Bryle
8. Buksy
9. Bygel
10. Cherlać
11. Chichrać się
12. Chochoł
13. Ciułać
14. Cug
15. Czachraj
16. Dekel
17. Drabka
18. Durszlak
19. Dybki
20. Dychrać
21. Erbnąć (coś)
22. Fanzolić
23. Febra
24. Fertig
25. Fest
26. Folgować
27. Fuks
28. Furt
29. Futer
30. Futryna
31. Fyrtel
32. Gały
33. Gapa
34. Gibnąć się
35. Gracka
36. Gzub
37. Halba
38. Hebel
39. Hopstry
40. Ino
41. Jo i ni
42. Jupka
43. Kanka
44. Klociara
45. Knyp
46. Kombinerki
47. Krużowaty
48. Krystek
49. Kufajka
50. Lofrować
51. Lufcik
52. Nafutrować
53. Nudle
54. Nunki
55. Nynać
56. Oblec
57. Pachta
58. Patyny
59. Plachandrować (plachandry)
60. Plata
61. Pluta i szwota
62. Pólik
63. Pućka
64. Pyndel
65. Rajzować
66. Rozchamrany
67. Ruchełka
68. Ruk cuk
69. Ruczka
70. Rydelek
71. Rygel
72. Ryrać
73. Sklep
74. Spiknąć się
75. Strugać
76. Szago
77. Stuf
78. Szałerek (względnie szajerek)
79. Sznek
80. Sznytka
81. Szruber
82. Sztrykować
83. Szwamka
84. Szwuniać
85. Śrubsztak
86. Teptuch
87. Topek
88. Trygiel
89. Tutka
90. W te i we wte
91. Warować
92. Wygogolona
93. Zabuczały
94. Zaketować
95. Zastopować
96. Zezuć
97. Złapać szwunk
98. Zydel
99. Żaga
100. Żempolić
Odpowiedzi
1. Antrejka – przedpokój
2. Ańtop – zupa
3. Bana – dworzec, pociąg
4. Bebzun – wydatny brzuch
5. Benedyja – zabałaganione mieszkanie
6. Bety – pościel
7. Bryle – okulary
8. Buksy – spodnie
9. Bygel – wieszak
10. Cherać – często chorować
11. Chichrać się – śmiać się
12. Chochoł – kołnierz
13. Ciułać – gromadzić, oszczędzać
14. Cug – ciąg w kominie, przewiew
15. Czachraj – oszust
16. Dekel – pokrywka lub wieczko
17. Drabka – drabina
18. Durszlak – cedzak
19. Dybki – kajdanki
20. Dychrać – kaszleć
21. Erbnąć (coś) – ukraść, zwinąć
22. Fanzolić – gadać
23. Febra – gorączka albo opryszczka
24. Fertig – gotowy
25. Fest – mocne
26. Folgować – ustępować
27. Fuks – szczęście
28. Furt – ciągle
29. Futer – karma, pasza
30. Futryna – rama do drzwi
31. Fyrtel – zakątek, okolica, dzielnica
32. Gały – oczy
33. Gapa – wrona
34. Gibnąć się – przechylić się, przegiąć
35. Gracka – motyka
36. Gzub – malec
37. Halba – pół litra
38. Hebel – strug
39. Hopstry – wyboje
40. Ino – tylko
41. Jo i ni – tak i nie
42. Jupka – kurtka
43. Kanka – pojemnik na płyn (np. na mleko), bańka
44. Klociara – plotkara
45. Knyp – nóż
46. Kombinerki – szczypce
47. Krużowaty – ktoś z kręconymi włosami
48. Krystek – piecyk żelazny
49. Kufajka – kurtka
50. Lofrować – włóczyć się
51. Lufcik – małe, górne okienko, wywietrznik
52. Nafutrować, nafutrowany – nakarmić, najedzony
53. Nudle – makaron
54. Nunki – zakonnice
55. Nynać – spać
56. Oblec – ubrać
57. Pachta – drobna kradzież
58. Patyny – kapcie
59. Plachandrować (plachandry) – chodzić od domu do domu
60. Plata – płyta kuchenna
61. Pluta i szwota – deszcz ze śniegiem
62. Pólik – policzek
63. Pućka – puchacz
64. Pyndel – tobołek
65. Rajzować – podróżować
66. Rozchamrany – niedopięty, nie do końca ubrany
67. Ruchełka – gałązka
68. Ruk cuk – szybko i sprawnie
69. Ruczka – małe krzesełko, stołek (np. do obierania kartofli)
70. Rydelek – daszek od czapki
71. Rygel – zasuwka
72. Ryrać – głośno słuchać
73. Sklep – piwnica
74. Spiknąć się – umówić się
75. Strugać – obierać
76. Szago – skróty (na szago – na skróty)
77. Stuf – metalowy garnek
78. Szałerek (szajerek) – komórka, często pomieszczenie koło domu
79. Sznek – drożdżówka
80. Sznytka – skibka chleba, kromka
81. Szruber – twarda szczotka do podłogi
82. Sztrykować – robić na drutach
83. Szwamka – gąbka
84. Szwuniać – szukać, zaglądać
85. Śrubsztak – śrubokręt
86. Teptuch – ścierka
87. Topek – mały garnek
88. Trygiel – garnek
89. Tutka – papierowa torebka
90. W te i we wte – w jedną stronę i z powrotem
91. Warować – czekać, trwać
92. Wygogolona – kobieta w bluzce lub sukni z dużym dekoltem
93. Zabuczały – nadąsany
94. Zaketować – zamknąć na klucz
95. Zasztopować – zatkać
96. Zezuć – zdjąć
97. Złapać szwunk – złapać rytm (np. w pracy)
98. Zydel – drewniany stołek
99. Żaga – piła
100. Żempolić – kiepsko grać
Witam. Zapoznałem się z gwarą chełmińską. Znam dużo wyrazów które są na tej stronie. Mam dużo innych słów. Kubeł, Klumpy, centrafuga, waserwaga,kiżanka, Drapaka,przepalować, manyż, polerki, parsk, jo, obstalować, heber, itd.
OdpowiedzUsuń