Jabłoń – święta i przeklęta

Jabłoń – święta i przeklęta

         Jabłoń zajmuje szczególne miejsce w mitologiach wielu narodów. Wszyscy znamy opowieść o zakazanym owocu, który zerwała Ewa, co ostatecznie zakończyło się wygnaniem Adama i Ewy z raju (choć nie jest napisane wprost, że było to jabłko, nie będziemy dyskutować z tradycją). Słyszeliśmy też mit o greckiej bogini Eris i jabłku z napisem: „Dla najpiękniejszej”. Są to jednak tylko dwa, najbardziej znane przykłady. Tymczasem sama jabłoń ma szeroką symbolikę i związana jest z wieloma mitami, opowieściami oraz praktykami magicznymi.

Jabłoń w mitologii

Jabłoń jest drzewem, które niemal w każdej kulturze ma swoje wyjątkowe znaczenie i symbolikę.

W mitologii greckiej znajdujemy wiele opowieści związanych z tym pięknym drzewem. Według jednej z nich pierwszą jabłoń stworzyła bogini Ziemi Gaja. Owoce były złote i zapewniały nieśmiertelność. Sad (zwany później sadem Hery), w którym rosła, znajdował się na Zachodzie, u końca dni. Strzegł go stugłowy smok oraz nimfy Hesperydy. Zdobycie jabłek było jedną z prac Heraklesa. Kolejna słynna historia związana jest z Eris, która rzuciła boginiom jabłko z napisem „Dla najpiękniejszej”. O to miano rywalizowały Afrodyta, Atena i Hera. Sędzią został Parys. Jego wybór padł na boginię miłości Afrodytę i jak wiadomo okazał się brzemienny w skutki, gdyż doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. Kolejna mniej znana opowieść dotyczy młodzieńca Akontiosa, który był zakochany w pięknej dziewczynie o imieniu Kidyppe. Żeby zdobyć jej rękę użył podstępu. Podczas uroczystości na Delos rzucił jej jabłko z napisem: „Przysięgam na Artemidę, że poślubię Akontiosa”. Dziewczyna odczytała tekst, tym samym składając przysięgę i zobowiązując się do ślubu. Warto jeszcze wspomnieć o niezwykłej łowczyni Atalancie, którą wykarmiła zesłana przez boginię Artemidę niedźwiedzica. Dziewczyna oddana bogini nie zamierzała wychodzić za mąż. Pod naciskiem ojca oświadczyła, że poślubi tego mężczyznę, który pokona ją w biegu. Jeżeli zaś przegra, sama go zabije. Znalazło się wielu chętnych, jednak każdy ginął przebity jej włócznią, Dopiero zakochany Melanion zdołał ją pokonać. Użył jednak podstępu. Od Afrodyty otrzymał złote jabłka i podczas biegu rzucał je pod nogi doganiającej go dziewczyny. Atalanta zatrzymywała się, by je zebrać ( kwestią sporną pozostaje, czy była to ciekawość, czy… miłość) i tak Melanion wygrał wyścig, a łowczyni została jego żoną. Istnieje również mało znana opowieść o tym, że Aleksander Wielki zwiedzał w Indiach sad, którego owoce przedłużały życie kapłanów do 400 lat.

Dla Celtów jabłoń była świętym drzewem, a jej owoc symbolem magii, wiedzy oraz objawienia. Jabłonie stanowiły również siedzibę dusz zmarłych. Wierzono, że w Zaświatach rośnie piękna jabłoń posiadająca jednocześnie kwiaty i owoce. Zjedzenie jabłka miało dać wieczną młodość i nieśmiertelność. Warto również dodać, że według legend zmarli królowie oraz bohaterowie – w tym król Artur śpią na wyspie Avalon (Wyspie Jabłek) i czekają chwili, by zbudzić się i ruszyć na pomoc ojczyźnie. 

 

W mitologii nordyckiej odnajdujemy natomiast boginię wiosny Idunę (Iduna, Idunna, Idun, Idunn, Ithum), która czuwała nad koszem wypełnionym magicznymi, złotymi jabłkami. Obdarowywała nimi bogów podczas uczt w Asgardzie, gdyż owoce dawały wieczną młodość i nieśmiertelność. Kiedy Iduna został porwana przez olbrzyma Thjazi bogowie zaczęli się starzeć. Ostatecznie Loki uwolnił boginię i sprowadził ją do Asgardu. W alfabecie runicznym jabłoń symbolizuje runa ingwaz.

Przykłady można mnożyć, jednak łączy jej jedno. We wszystkich opowieściach powtarzają się te same symbole jabłek i jabłoni. 

Symbolika jabłoni

         Jabłoń i jabłka posiadają bardzo złożoną symbolikę i znaczenia. Najczęściej symbolizują wieczność i nieśmiertelność, młodość, magię, mądrość, wtajemniczenie i wiedzę. Jest to także oznaka władzy królewskiej – wystarczy popatrzeć na insygnia królewskie. Trzymane w dłoniach jabłko oznaczało poddaną im ziemię. Ponadto jabłko to również symbol rozkwitu miłości i płodności. Jest to także symbol łączący w sobie wiele przeciwności, np. życia i śmierci, wiosny i jesieni, ziemi i gwiazd, początek i koniec

Kwiat jabłoni często jest nazywany kwiatem panny młodej.

Magia jabłoni

         Jeżeli pragniecie miłości, to tylko pod jabłonią! Jest to drzewo, które od wieków uważa się za sprzyjające gorącym uczuciom i namiętności. Między innymi z tego powodu jego kwiaty i owoce tak chętnie wykorzystywano do magii miłosnej. Szukając miejsca na romantyczną randkę, która rozpali zmysły i zawróci partnerowi lub partnerce w głowie, warto więc udać się na spacer do sadu pełnego jabłoni lub usiąść w jej kojącym cieniu.

         Według wierzeń jabłoń relaksuje i usuwa napięcia dnia codziennego. Przytulenie się do jej pnia wycisza, wzmacnia i  dodaje sił do realizowania zamierzonych celów.

Jabłoń w medycynie ludowej

         Jest takie angielskie przysłowie: „Jedno jabłko dziennie trzyma lekarza z daleka ode mnie”. Jednoznacznie wskazuje to na prozdrowotne działanie tego owocu i skutecznie zachęca do jedzenia. Jabłka były zresztą wykorzystywane w medycynie ludowej. Stosowano je ( a właściwie nadal się stosuje) w zaburzeniach układu pokarmowego oraz moczowego. Ma także właściwości oczyszczania organizmu z toksyn. I co na pewno ucieszy wiele Czytelniczek: jedzenie jabłek sprzyja odchudzaniu.

Jabłoń w marzeniu sennym

         Sad pełen jabłoni symbolizuje duchowe szczęście i wewnętrzną młodość. Drzewa obsypane kwiatami zapowiadają piękną i romantyczną miłość, zaś gałęzie uginające się od owoców to zapowiedź płodności i szansa na rychłe przyjście potomka na świat. Symbolika jabłek jest znacznie szersza, w zależności od ich koloru i wyglądu. Ogólnie jabłko wskazuje na konieczność wyboru między wartościami duchowymi a materialnymi.

Literatura:

Coupal M., Sennik, Warszawa 2002

Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 1987

Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 1990

Koprowska – Głowacka A., Magia ludowa z Pomorza i Kujaw, Gdynia 2016

Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1991

Parandowski J., Mitologia, Poznań 1990